Zakres odpowiedzialności prokurenta w spółce z o. o.

Według art. 299 kodeksu spółek handlowych, jeśli egzekucja przeciwko spółce z ograniczoną odpowiedzialnością jest bezskuteczna, za jej zobowiązania odpowiadają solidarnie członkowie zarządu. Zapis ten nie wspomina jednak o odpowiedzialności prokurentów. Jednak ze względu na pozycję prokurenta w spółce (która jest zbliżona do sytuacji członka zarządu) zdaniem wielu przedstawicieli doktryny prokurenci powinni ponosić odpowiedzialność za zobowiązania spółki na takich samych zasadach jak członkowie zarządu.

Wątpliwość, które podmioty odpowiadają za zobowiązania spółki na podstawie art. 299 k.s.h. rozważał także Sąd Najwyższy. Uznał on, iż odpowiedzialność za zobowiązania spółki ponoszą również likwidatorzy. Dodanie art. 299 k.s.h. rozwiało wszelkie wątpliwości w tej kwestii. Stanowi on jednoznacznie, iż likwidatorzy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ponoszą odpowiedzialność według art. 299 k.s.h. Rozszerzenie zakresu art. 299 k.s.h. również na likwidatorów nie ma jednak zastosowania do prokurentów. W związku z powyższym zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie nie pojawiają się wątpliwości, iż prokurent nie odpowiada za zobowiązania spółki według art. 299 k.s.h. W pierwszej kolejności potwierdza to fakt, iż w trakcie dodawania do k.s.h. zapisu o odpowiednim stosowaniu art. 299 k.s.h. do likwidatorów, nie rozszerzono stosowania przepisu na prokurentów.

Do dnia 1 stycznia 2016 r., zgodnie z brzmieniem art. 21 ustawy Prawo upadłościowe osoby uprawnione do reprezentowania spółki były zobowiązane do złożenia do sądu wniosku o ogłoszenie upadłości, jeśli znalazła się ona w sytuacji uzasadniającej złożenie takiego wniosku. W sytuacji niedopełnienia takiego obowiązku, na tych osobach ciążyła odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną w wyniku tego zaniedbania. Pomimo, iż prokurent jest uprawniony do reprezentacji spraw spółki, Sąd Najwyższy jednoznacznie stwierdził, iż ustawa prawo upadłościowe i naprawcze nie stanowi, iż na prokurencie spoczywa obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki (V CSK 177/12). W związku z ty, według Sądu Najwyższego, prokurent nie może ponosić odpowiedzialności za jego naruszenie.

Od 1 stycznia 2016 r. weszła w życie zmiana art. 21 ustawy prawo upadłościowe, zgodnie z którą obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości ciąży na osobach, które są powołane do prowadzenia spraw spółki i jej reprezentowania. W uzasadnieniu do projektu ustawy, która zmienia ten przepis jasno wynika, iż celem ustawodawcy było rozwianie wszystkich wątpliwości związanych z odpowiedzialnością prokurenta za niespełnienie przez niego obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Wiele komentarzy wskazuje, że nowelizacja przyniosła jednak odwrotny efekt. Większość znawców prawa upadłościowego wskazuje, że w wyniku nowelizacji na prokurenta nałożono obowiązek, a tym samym odpowiedzialność za niewywiązanie się z obowiązku złożenia w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości. Z art. 21 ustawy prawo upadłościowe oraz uzasadnienia do projektu ustawy zmieniającej przepis prowadzi do wniosku, że prokurent w dalszym ciągu nie ponosi odpowiedzialności za niedopełnienie obowiązku terminowego złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.